WhakamĀrama Āpitihanga
Koia nei ētahi momo mamae e kōrerohia ana i te ao hauora:
- Ko te mamae tārū. He ohorere te puta o te mamae tārū, i tētahi aituā, i te whara, i te taotū rānei. He mamae nui i ētahi wā, engari he mamae taupoto, ka māwhe haere i roto pea i te toru marama. Ka hua ake te mamae tārū i te whatinga kōiwi, i te haenga kiri, i te weranga, i te riaka o tētahi uaua, i te pakoki, te takoki rānei o tētahi pona, i te whēwhē niho, me ērā tū wharanga.
- Ko te mamae tauroa. Ka noho tonu tēnei momo mamae mō te wā roa, he nui ake i te toru marama. Hei tauira, ko te putuputu o te ānini, ko te waimaero ioio, ko te pona kakā, ko te kanikani.
- Ko te mamae uaua. I ētahi wā he hoa haere te mamae o ngā uaua me tētahi pokenga, tētahi māuiui rānei pērā i te rewharewha. He wā anō ka takea mai i tētahi wharanga pērā i te riaka me te takoki. Arā hoki te whara rīakaaka, he mamae ka hua ake i te whakamahinga inati o ngā uaua me ngā pona. Mātua pā ai ki ngā tuke, ki ngā kāwititanga ringa, ki ngā pokohiwi me te kakī.
- Ko te mamae ioio. Ka takea mai tēnei momo mamae i te wharanga, i te roro ikura, i te mate huka, me ētahi atu. He mamae pākaha, he rite ki te whiti hiko i ētahi wā, ko ōna hoa haere ko te kōpā, ko te ngoikore me te hukihuki. Ko te kanikani hei tauira.
- Ko te mamae pona. Ka takea mai i te whakamahinga inati, i tētahi wharanga pērā i te wheua ngohe tīhae, i tētahi momo mate rānei pērā i te pona kakā.
Koia nei ētahi kupu hei whakaahua i te mamae:
- Ko te māioio. He mamae ka pā ki ngā uaua o te tinana, he mamae pūhoi, ehara i te mamae pākaha. He mamae māioio ka hua ake i te marū.
- Ko te mamae māngeongeo. He mamae ka pā ki te kiri, ehara i te mamae pākaha, engari he whakahōhā i te tangata, he hiahia nōna ki te rakuraku.
- Ko te mamae pākaha. He kino tēnei mamae, he wā poto pea te rangona pērā i te haehae kiri, me te weranga o te kiri.
- Ko te mamae tārūrū. He tino kino tēnei mamae, ka hua ake i ngā momo whara pērā i te tanuku tuarā, i te takoki pona, me te whatinga kōiwi.
- Ko te mamae panapana, pērā i te ānini, arā, ka rangona te panapana i roto i te māhunga.
Ko te tauine mamae tētahi tohu i te kaha ngau o te mamae. He aromatawai whaiaro nā te tūroro i tana mamae, e mōhio ai te tūngaio hauora ki te āhua o te mamae, hei āwhina i a ia ki te rongoā i te mamae. Hei tauira o te tauine mamae:
Ko te pae mamae o te tangata, koia te mōkito o te pā o tētahi momo patu, e rongo ai te tangata i te mamae. He rerekē te pae mamae o tēnā tangata, o tēnā tangata.
Ko te amohanga mamae, koia te mōrahi o te mamae e taea ana e te tangata, me te haere tonu o āna mahi o ia rā. He āhuatanga tuku iho ka pā ki te amohanga mamae o te tangata. Ko tana hauora hinengaro, ko te pakari me te ora o tana tinana ētahi atu āhuatanga.
I tua atu i ngā momo mamae ā-tinana, ko te pāmamae tērā o te wairua, o te ngākau. Ko te auhi tērā o te whānau pani ki tō rātou taonga o te mate. Ko te pāmamae tērā me te kohuki ka ara ake i ngā momo pēhitanga, pērā i te kaikiri, i te murunga whenua me te whakahāweatanga.