WhakamĀrama Āpitihanga
Tīmata ai te rerenga ikura o te wahine i tōna pūhuruhurutanga, ka kīia ko te kōhinetanga, ā, ka mutu i tōna taipakeke, ka kīia ko te ruahinetanga. Kāore hoki e rere i te wā e hapū ana ia. He rerekē te roa me te nui o te rerenga ikura o tēnā wahine, o tēnā, tae atu ki te roa o te huringa i ia marama.
I te wā o te rerenga ikura, e toru ki te rima rā pea te roa, ka whakamahia e te wahine tētahi hanga hei hopu, hei miti rānei i ngā toto. Koia nei aua momo hanga:
- Ko te ipu ikura. Hangaia ai ki te kirihou pīngore haumaru, ka whakaurua ki te tara hei hopu i ngā toto. Ka kī ana te ipu, ka whakapiakotia, ā, ka whakaurua anō, tae atu ki te mutunga o te rerenga ikura. Ka āta horoia, ā, ka whakamahia anō hei te rerenga ikura o muri atu. Ko tētahi painga o te ipu ikura, he tukurau te whakamahinga, kāore e tukuna ki te ruapara i muri i te mahinga kotahi:
- Ko te puru taiawa. Hangaia ai ki te kātene, ki te reiaku, ki ēnei mea e rua rānei, ko tāna he miti i ngā toto. Ko te nuinga o ngā momo puru taiawa, kāore e pōpopo:
- Ko te kope ikura. I te wā o ngā tīpuna, whakamahia ai ngā momo tipu nei, te angiangi me te kohukohu, koia hei miti i ngā toto. I ēnei wā nei, hangaia ai te kope ki te hanumitanga o te kātene, o te reiaku me te kirihou. Kāore e pōpopo te nuinga o ngā momo kope. Ka meatia te kope ki roto i ngā tarau roto o te wahine. Arā hoki te tarau ikura, he tarau roto, ko te kope tētahi wāhanga ōna:
Ki te kore e taea atu ēnei momo hanga, nā runga pea i te nui o te utu, ka kīia tērā ko te tuakoka ikura. Ko ētahi hua o te tuakoka ikura, ko te whakamā, ko te kore o te wahine e puta ki waho i tōna kāinga, ko te tamō kura mēnā e kōhine tonu ana.
Mēnā ka paku māturu tonu ngā toto i te roanga atu o te marama, ka kīia tērā ko te māturu toto. He āhuatanga māori i ētahi wā, he māuiui rānei i ētahi wāhine. Ka ara ake i te momo ārai hapū e whakamahia ana, i te wā o te hapūtanga me te ruahinetanga, i tētahi pāmamaetanga, i tētahi mate paipai, i tētahi rongoā e kaingia ana, i te hē o te repe tenga, me ētahi take kē atu.
Ko te mate ikura takamua tētahi mate ka pā ki ētahi wāhine i ngā rā i mua i te rerenga ikura, ā, ka haere tonu i te wā o te ikura. Ko te māhunga ānini, ko te ngenge, ko te puku tetere, ko te manawa pā, ko te hēmanawa, ētahi o ngā tohumate.
Ko ētahi wāhine ka tino rongo i te mamae i te wā o te rerenga ikura. Ka kīia tērā ko te kōharihari ikura, ā, ko tētahi take, ko te puta o ētahi pūtautau kōpū ki waho i te kōpū, ki ngā wāhi pēnei i te wharekano me te tōngāmimi. Ka kīia tēnei mate, ko te heke pūtau kōpū.