Para Kore

kirihou

plastic

tūingoa, tūāhua

WHAKAMĀRAMA

He momo matū horihori ka hangaia ki te waerau, ka takea mai i te hinu māori. He nui ake i te 60,000 ngā momo kirihou rerekē. Kāore i taumaha, i kiato rānei te nuinga o ngā kirihou, ā, ka mānu i te wai. He āhua hangore te nuinga o ngā kirihou, engari he mārō ētahi, ā, ka whati mēnā he nui rawa te whakapiko. He nui te whakamahinga o te kirihou hei hanga i ngā momo hautaonga o ia rā, pērā i te pēke kirihou, engari he nui hoki ngā whakararu taiao ka hua ake i te para kirihou.

Types of synthetic material that are made from polymer which is extracted from crude oil. There are over 60,000 different types of plastics. Plastics are not heavy or dense and will float on water. Most plastics are somewhat flexible, but some are stiff and will break if bent too far. Plastic is in widespread use to manufacture everyday items such as plastic bags, however there are also many environmental problems that are caused by plastic waste. 

Tauira KŌrero

Nā tētahi mātanga pūtaiao nō Peretiama te kirihou tuatahi i whakaputa i te tau 1907.

He aha ngā momo kirihou e hangaruatia ana i te taupuni hangarua o te tāone?

He mea whakakore te whakamahinga o te pēke kirihou hei kawe hokohoko i te tau 2019.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ko te hinu māori te tino rawa e hangaia ai ngā momo kirihou katoa, nō reira he nui te pūngao ka whakapaua hei waihanga kirihou, he nui hoki te parahanga ka hua ake. Tāpiri atu ki tērā, he nui te whakamahinga o te kirihou hei waihanga hautaonga tukutahi, pērā i te pātara inu. Mutu ana te whakamahinga ka porowhiua, ko te nuinga ki te ruapara, ko ētahi ki te taupuni hangarua, ki reira hangararotia ai hei waihanga hautaonga hou. 

Kāore te kirihou e pōpopo. He wā roa, kātahi ka ngāwherewhere, engari ka noho tonu ngā  kongakonga kirihou mō ake tonu atu, waihoki ka whakaputaina he matū kino hei tāhawahawa i te taiao. He whakararu nui ngā korakora kirihou moroiti me te kirihou mōkitokito ka noho tonu ki te taiao mō ake tonu. Hei tauira ko te para reremoana kei tētahi papakāinga takutai i Mareia, me te kirihou moroiti e rere noa ana i ō tātou arawai: 

 

He maha ngā kirihou rerekē, kua wehewehea ki ngā  rōpū matua e whitu nei. Ka hangaruatia te kirihou 1, 2 me te 5 i Aotearoa whānui, ko ērā atu kāore e whakaaehia i te nuinga o ngā taupuni hangarua o te motu:



He tea te nuinga, he pūioio.  

Ka whakamahia hei waihanga ipu wai.  

Ko te 70° te pae rewa. 



He pakari, he mārō.  

Ka whakamahia hei hanga ipu  miraka, ipu hangarua, ipu wē horoi, pēke hokomaha, taputapu tao.  

Ko te 135° te pae rewa. 



He pakari, he pīngore ētahi, he mārō ētahi.  

Ka whakamahia hei hanga paipa wai, hei hanga taonga tākaro mā te tamariki, tākai kai anō hoki.  

Ko te 75° te pae rewa. 



He ngohengohe, he pīngore, he kōataata.  

Ka whakamahia  hei hanga pēke kirihou (pērā i te pēke kirihou para), tākai anō hoki. 

Ko te 80°  te pae rewa. 



He pūioio, he mārō ētahi, he āhua pīngore ētahi.  

Ka whakamahia hei hanga ipu ahikirīmi, perēti ngaruiti, waehanga motukā hoki. 

Ko te 180° te pae rewa.
 



He tea, he mōwhaki hoki. Ka whakamahia hei hanga ipu ōrangaranga, hei momo tākai, hei ārai pōkākā hoki .  

Ko te 95° te pae rewa.  

Ko te kirihou kōmāmā hei tauira.  



Ko ngā momo kirihou kē atu kāore e taka ki raro i ngā momo o runga ake nei. Hei tauira, ko ngā momo kirihou  ka hangaia ki ngā paparanga kirihou matatini.  

Whakamahia ai ēnei momo hei hanga  taputapu tāhiko, pātara pēpi, kōpae rorohiko hoki. 

Takenga Mai

kiri - skin

hou - new

Tauira KŌrero

Nā tētahi mātanga pūtaiao nō Peretiama te kirihou tuatahi i whakaputa i te tau 1907.

He aha ngā momo kirihou e hangaruatia ana i te taupuni hangarua o te tāone?

He mea whakakore te whakamahinga o te pēke kirihou hei kawe hokohoko i te tau 2019.

WhakamĀrama Āpitihanga