WhakamĀrama Āpitihanga
Koia nei te papa tākaro haupoi me ōna wāhanga:
Ko ngā taputapu haupoi ēnei:
Ka wehea ngā kaitākaro o te kapa ki ngā kaipare, ngā takuahi me ngā kaikōkiri. Mā te rautaki a te kapa e tohu te maha o tēnā me tēnā me te rangamaro o te kapa i te papa tākaro.
Mātua o ngā kaipare, ko te tautopenga, ko tāna he tiaki i te ūhanga, he papare, he aukati i te pōro ka hāua e te hoariri kia kore ai e piro. Ko ia anake o te kapa ka whakaaehia tana whakapā ā-ringa ki te pōro, tana whana hoki i te pōro. Ākene pea ka tohua e te kaiako tētahi o ngā kaipare hei kaitahi, ko tāna he haukoti i te pōro kia kore e taea atu e tētahi o ngā kaikōkiri o te hoariri.
Me whai pūkenga ngā takuahi o te kapa ki te kaupare, ki te kōkiri hoki. Me manawa piharau inā te nui o te omaoma ki tēnā pito o te papa tākaro ki tēnā.
Ko ngā kaikōkiri ngā kaihaupiro matua o te kapa, ka tohua ētahi hei paihau, ko ētahi anō hei takamua waenga.
Koia nei tētahi momo rangamaro, ka kīia ko te rangamaro 3-4-3. Arā, e toru ngā kaipare, e whā ngā takuahi, e toru ngā takamua:
Mā te piu uka e tohu ki tēhea kapa te hau tīmatanga. Mai i te pokapū o te papa tākaro ka hāua whakamuritia te pōro e te takamua waenga ki tētahi o ana hoakapa. Ka hāua haerehia te pōro ki waenganui i ngā hoakapa, ka paopaoa rānei hei rorerau i te hoariri, ko te whāinga kia uru atu ki te rohe haupiro, kātahi ka hāua ki roto i te ūhanga. Ko tā te hoariri he aukati, he papare, he haukoti i te pōro.
Ka hāua te pōro ki tētahi mata kotahi o te rākau haupoi, koia anake. Inā hāua ki te mata kōpuku, ka tohua e te kaiwawao he hara, ā, ka riro i te hoariri he hau pātea. Ko ētahi atu hara, ko te hau mārire i te pōro kia tukia tētahi o ngā hoariri; ko te auwaha i te rākau a tētahi hoariri; ko te pana, ko te rapahuki rānei i te hoariri; ko te hau i te pōro kia mōrearea te rere whakarunga. Hāunga te hara ki te rohe haupiro, ko te wāhi tonu o te hara, koia te wāhi e tū ai te hau pātea. Mēnā ka hara te kapa kaupare i roto i te rohe haupiro, he tautuku koko te whiu.
Mēnā ka hara takune te kapa kaupare i te hauwhā o te papa e kauparetia ana, he haupiro tautuku te whiu. Ka tū tētahi o ngā kaitākaro kōkiri ki te matohu tautuku, ā, ka hāua te pōro i reira kia uru atu ki te ūhanga. Mā te tautopenga anake o te kapa kaupare e aukati te pōro kia kore ai e piro.
Ina hāua te pōro ki tua o te paetaha, ka riro i te hoariri te pōro, ka hāua e rātou i te wāhi tonu i puta ai ki waho o te paetaha.
Koia nei ētahi atu kupu haupoi:
- Ko te paopao. I konei ka oma te kaitākaro me te paku hahau whakamua i te pōro ki a ia anō hei kōkiri māna i te pōro, hei karo anō i te hoariri.
- Ko te haukoko. Kāore e piua te rākau, engari ka meatia ki raro o te pōro ki reira koko ake ai kia rewa te pōro.
- Ko te rutu. He tūtākaro hei whānako i te pōro i tētahi hoariri.
- Ko te hau whakamuri. I ētahi wā he nuka pai tēnei mā te kapa kōkiri hei whakarite anō mā rātou i tētahi tūtākaro kōkiri.
- Ko te tuku me te rere. Ka hāua te pōro ki tētahi hoakapa, me te kōpere ohorere a te kaihahau ki wāhi kē kia whakahokia e tōna hoakapa te pōro ki a ia.
- Ko te kaupare tahi ki tahi. Ka piri tahi te kaipare ki te kaikōkiri hei whakararu i a ia.
- Ko te tūtākaro whakarite. He rauhanga, he nuka, he tūtākaro kua āta whakaritea, kua whakaharatautia mō te hau pātea me te tautuku koko.
- Ko te hau wāhi. Ka hāua te pōro ki tētahi hoakapa kia haere mā waenganui i ētahi kaipare e rua.
- Ko te kati. Ko te mahi a te tautopenga ki te papare i te pōro kia kore ai te hoariri e piro.
- Ko te hau mātātahi. Mēnā e takarite ana ngā tapeke i te mutunga o te kēmu, ko te hau mātātahi hei whakatau i te kapa toa i ētahi tauwhāinga. E rima ngā haupiro tautuku a ia kapa kia kitea te kapa toa.