Para Kore

(whaka) wairākau

compost, composting, compostable

tūingoa, tūmahi whiti, tūāhua

WHAKAMĀRAMA

He matū pararopi kua pōpopo, ka whakamahia hei whakahaumako, hei whakamōmona i te oneone. He tukanga māori e hurihia ai te pararopi (pērā i te para kai me te para tipu) hei oneone hou.

Organic matter that has decomposed, and is used as fertiliser and to enrich soil. A natural process that transforms organic waste (such as food scraps and green waste) into new soil.

Tauira KŌrero

He moumou te porowhiu i te para kai ki te ruapara, ka mutu he hau mewaro ka whakaputaina, nō reira me whakawairākau kē te para kai.

He tohu pai te makuru o te noke i roto i te wairākau.

Kaua e whāngai mīti ki te pū wairākau e hoa, kei muia e te rango.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ko te mahi nui hei whakapopo i te pararopi ka whāngaihia atu ki te wairākau, ka kawea e te noke me moroiti kē. Ko tā rātou mahi, he huri i te pararopi hei tūtae noke. E rima ngā tino āhuatanga o te wairākau e makuru ai ngā noke, e tutuki pai ai te tukanga whakapopo:


He pūnaha wairākau ēnei:

  • Ko te wairākau mātao. Ka whāngai noa atu i te pararopi ki te pū wairākau, ā, ka pōpopo haere i roto i te ono ki te tekau mā rua marama. Kāore e tino eke te paemahana o roto i te wairākau, nō reira kāore e mate ētahi o ngā purapura māheuheu. I te nuinga o te wā ka hangaia te pū wairākau mātao ki roto i tētahi anga pōareare, ki tētahi pākoro rānei, e uru ai te hau (hāora) ki roto. I tēnei whakaahua e kitea ana ngā paparanga o roto i te wairākau. Kei runga ko ngā para kai nō nā noa nei i whāngaihia atu ai. Kei raro ko te paraumu, te oneone pango mōmona, kua oti ngā para kai te pōpopo.


  • Ko te wairākau wera. He nui tēnei momo pūnaha wairākau, i te nuinga o te wā ka whakahaerehia e te hapori, e te kaunihera, e tētahi umanga rānei. Ka eke te paemahana ki tua atu i te 54º tohurau, ā, i reira ka patua ngā purapura māheuheu, purapura otaota me ngā huakita tukumate. Hei tauira:





Tauira KŌrero

He moumou te porowhiu i te para kai ki te ruapara, ka mutu he hau mewaro ka whakaputaina, nō reira me whakawairākau kē te para kai.

He tohu pai te makuru o te noke i roto i te wairākau.

Kaua e whāngai mīti ki te pū wairākau e hoa, kei muia e te rango.

WhakamĀrama Āpitihanga