WhakamĀrama Āpitihanga
Kei te pokapū o te papa tākaro kirikiti tētahi kauhanga, e 20 mita te roa. Ka whakatūria he paitumu ki ia pito, arā, e toru ngā tumu me tētahi tāhū ki runga. Ka tohua tētahi āpure ki mua i ia paitumu, ki reira tū ai ngā kaipao. Ka kīia ērā āpure he wī:
Ka epaina te poi kirikiti mai i tētahi pito o te kauhanga hei patu mā te kaipao e tū ana ki roto i te wī i tērā atu pito. Ka tīmata tā te kaiepa oma whakatata ki muri o te paitumu, ā, ka epaina te poi i mua i te taunga o tana waewae ki tua o te wī epa. E whā ngā whāinga matua a te kaiepa:
- Kia pākia te paitumu e kauparea ana e te kaipao i tērā atu pito o te kauhanga. Ki te pērā ka puta taua kaipao.
- He whakauaua i te paonga o te poi kia iti noa ngā oma a te kaipao.
- He māminga i te kaipao kia paoa e ia te poi, kia ripia rānei ki tētahi wāhi o te papa tākaro kei reira tētahi ringa tārake hei hopu i te poi. Ka puta te kaipao ina hopu kautia te poi.
- He māminga i te kaipao kia pākia ōna waewae e te poi, ā, kia tohua e te kaiwawao mēnā kāore i aukatia te poi e ōna waewae, kua kotahi atu ki te paitumu. Ka kīia tērā ko te wae ārai. Ki te pērā ka puta te kaipao.
Tekau mā tahi ngā kaitākaro o te kapa whaipōro, ko te kaiepa tētahi, ko te tautopenga tētahi, nō reira tokoiwa hei ringa tārake. Ka tohua rātou e tō rātou kaitaki kia tū ki ētahi wāhi o te papa tākaro i runga i te whakaaro ka paoa te poi ki ērā wāhi hei hopu mā ērā ringa tārake, hei aukati rānei i te poi i mua i te rerenga ki waho o te pae. Koia nei ētahi o aua wāhi rā:
Ko te mahi a te kaipao:
- He kaupare i te paitumu kia kaua e pākia e te poi.
- He pao i te poi, he paoripi rānei kia rere ki tētahi wāhi o te papa tākaro kia taea e ia te oma ki tērā atu pito o te kauhanga i mua i tā te ringa tārake whakahoki i te poi ki te tautopenga, me tā te tautopenga whakapā i te poi ki te paitumu kia taka ai te tāhū. Kotahi te piro ka riro i te kapa pao mō ia omanga a te kaipao mai i tētahi pito o te kauhanga ki tētahi. I te kirikiti, ka kīia te piro, he oma. Mēnā ka tupana te poi, kātahi ka rere ki waho atu i te pae, e whā te whiwhinga aunoa, kāore ngā kaipao e oma. Mēnā ka rere te poi ki waho atu i te pae me te kore e tupana, e ono oma te whiwhinga aunoa.
- Ko tā te kaipao ngū, he tatari ki roto i te wī i tōna pito o te kauhanga. Mēnā e pai ana tā te kaipao patu i te poi, ka oma te kaipao ngū ki tērā atu pito o te kauhanga. Ka hipa te kaipao ngū i te kaipao, nā te mea e oma ana rāua ki ngā pito tauaro o te kauhanga.
E toru ngā momo kirikiti matua, he rerekē te maha o ngā paiepa ki tēnā momo, ki tēnā momo. E ono ngā epa kei roto i te paiepa kotahi, ā, mā te kaiepa kotahi ērā epa e ono e tuku, mai i tētahi pito kotahi o te kauhanga. Mutu ana tana paiepa, mā kaiepa kē āna epa e ono e tuku mai i tērā atu pito o te kauhanga. Ko ngā momo kirikiti e toru:
- He momo kirikiti paiepa here te paiepa rua tekau. Arā, ka herea kia kotahi te huripao ki ia kapa, e rua tekau ngā paiepa ki ia huripao. Kaua e nui ake i te whā paiepa ka tukuna e ia kaiepa o te kapa whaipōro. Ka mutu te huripao i te paunga o ngā paiepa rua tekau, i te hinganga rānei o ētahi kaipao tekau o te kapa pao.
- He momo kirikiti paiepa here hoki te kirikiti rātahi. E rima tekau ngā paiepa o ia huripao, kotahi te huripao ki ia kapa. Kaua e nui ake i te tekau paiepa ki ia kaiepa. Ka mutu te huripao i te paunga o ngā paiepa rima tekau, i te hinganga rānei o ētahi kaipao tekau o te kapa pao.
- Ko te kirikiti whakamātautau. E rua ngā huripao ki ia kapa, kāore e herea ana te maha o ngā paiepa o ia huripao - mēnā he rehe ngā kaiepa he tere te hingahinga o ngā kaipao, kāore e maha ngā paiepa, ā, he poto te huripao. Mēnā he rehe ngā kaipao ka noho roa rātou ki te wī, he maha ngā paiepa, ka roa te huripao. Ka mutu te huripao i te hinganga o ētahi kaipao tekau o te kapa pao, i ta rātou whakawāteatanga rānei. Ko te whakawātea tētahi whiringa a te kapa pao mēnā he maha ā rātou oma, ā, ka whakaarohia he uaua tā te hoariri kake ake i tērā. Mā te whakawāteatanga e nui ake ai te wā hei whakahinga i te hoariri i tō rātou huripao. E rima rā te roa o te kirikiti whakamātautau, iti iho rānei.
Koia nei ētahi momo epa:
- Ko te epa horo: Mā te tere o te epa e hinga ai te kaipao. He roa te oma whakatata a te kaiepa horo, ka tupana te poi ki mua tata i te kaipao, ā, mā te pai me te tere o tana urupare ia e ora ai. Kei waenganui i te 130 ki te 150 km/h te tere o te epa horo.
- E whai pūkenga ana ētahi kaiepa horo ki te whakatataha i te rere o te poi. I te epa tataha whakaroto, ka kotahi atu te rere o te poi ki te tinana o te kaipao i muri i te tupana, arā, ki te taha mauī o te kaipao ringa matau. I te epa tataha whakawaho, ka rere atu te poi ki te taha matau o te kaipao ringa matau.
- Ko te epa piki: He āhua tawhiti te tupana o te poi ki mua i te kaipao, ki waenga o te kauhanga, ā, he teitei te rere ki te takiwā o te māhunga o te kaipao. Me whai pūkenga ia ki te karo, ki te patu, ki te kaupare rānei i tēnei momo epa.
- Ko te epa tāwhiro: Ka tukuna te poi e te kaiepa kia tāwhirowhiro, ā, mā reira e whai ahunga kē ai te poi i muri i te tupana, ā, ka uaua tā te kaipao urupare ki te rere o te poi. Ka rere te epa tāwhiro ātea ki te taha mauī o te kaipao ringa matau i muri i te tupana. Ka rere te epa tāwhiro wae ki te taha matau o te kaipao ringa matau.
- Ko te epa maurua: He maurua kei te poi kirikiti, he paku ripa kei tōna mata. Mēnā ka tupana te poi ki runga i te maurua, he matawhawhati te rere i muri i te tupana, nō reira me tere te urupare a te kaipao.
- Ko te epa akitō: He āhua pōturi te rere o te poi hei māminga i te kaipao kia whāwhai te piu i tana patu, mā reira e hē ai te pao i te poi.
- Ko te epa pū: He pātata te tupana o te poi ki ngā waewae o te kaipao, ki te wāhi tonu o te wī. Me tere te pīkarikari a te kaipao ki te kaupare i tēnei momo epa.
Ko ngā utauta kirikiti:
Ko ētahi atu kupu kirikiti:
- Ko te reherua: Koia hei tohu i te kaitākaro e rehe ana ki te pao, ki te epa anō hoki.
- Ko te pīra: Ko te āki tēnei a te kapa whaipōro ki te kaiwawao kia tohua te puta o te kaipao, nā runga pea i te wae ārai a te kaipao.
- Ko te hemi: He oma ka riro i te kapa pao engari kāore i takea mai i te kaipao. E whā ngā momo hemi:
- Ko te hipa: Ka tohipa te poi i te kaipao me te tautopenga, rere tonu atu ki muri, ā, ka whai wā ngā kaipao ki te oma.
- Ko te ripiwae: Ka pā te poi ki te tinana o te kaipao, rere tonu atu. Ka tohipa i te tautopenga me ngā ringa tārake, ā, ka whai wā ngā kaipao ki te oma.
- Ko te epa roha: He tawhiti rawa te rere o te epa ki te taha o te kaipao kia kore e taea atu e ia.
- Ko te tuku hē: Ka tau te waewae mua o te kaiepa ki tua atu o te wī pao.
- Ko te hopu muri: Ka paoripingia te poi, ā, ka hopu kautia e te tautopenga.
- Ko te epa kotahi atu: Ka tohipa te poi i te kaipao, rere tonu atu ai ki te tuki i ngā tumu.
- Ko te rakiraki: Hei tohu i te kaipao ka puta me te kore o ōna oma.
- Ko te rakiraki kōura: Hei tohu i te kaipao ka puta i tana epa tuatahi.
- Ko te paiepa omakore: Kāore ngā kaipao e piro i ngā epa e ono o tētahi paiepa.
- Ko te kūrapa: Ka whiua te poi e te kapa whaipōro, ā, ka kotahi atu ki ngā tumu i mua i te taenga atu o te kaipao ki roto i te wī.
- Ko te auau oma: Ko te maha toharite o ngā oma i ia paiepa i te roanga atu o tētahi huripao.