Ngā Toi

(taonga) pūtētere

wind (instrument), brass (instrument)

tūingoa

WHAKAMĀRAMA

He whakarōpūtanga taonga puoro nā te Pākehā, ka puta te reo i te tāwariwari o ngā ngutu o te kaiwhakatangitangi me te pupuhi atu i te hau ki roto i te pū o te taonga, ki reira tōiriiri mai ai. Mā te whakarerekē i te roa o te pū e piki ai, e heke ai rānei te tangi.

A western classification of musical instruments where sound is produced from the vibration of the players' lips blowing into the tube of the instrument, where the sound is resonated. By changing the length of the tube the pitch is heightened or lowered.

Tauira KŌrero

Ko te pūkāea tētahi taonga pūtētere tuku iho a te Māori.

Ki hea noho ai ngā taonga pūtētere o te rāngai puoro?

Ka pakari anō ngā ngutu me ngā pāpāringa i te whakatangitangi i te taonga pūtētere.

WhakamĀrama Āpitihanga

Arā ētahi taonga pūtētere tuku iho a te Māori, pērā i te pūkāea me te pūtātara. Ka whakamahia ēnei taonga puoro ki te whakaaraara i te iwi, ki te whakapāho i te whānautanga mai o te pēpē, ki te whakamōhio i te wā hauhake kūmara, ki te aha kē atu rānei.

pūkāea
Ka hangaia te pūkāea ki te rākau. Ka hākarotia ngā taha e rua o te pū, kātahi ka honoa mā te kāpia, ka tauherea hoki ki te aka. He roa te tinana o te pūkāea, mā reira e mārū ai tōna reo, e horapa ai ki te takiwā. Ka puta te reo i te tāwariwari o ngā ngutu  o te kaiwhakatangi ki te waha o te pūkāea, ā, mā te pūkāea e whakakaha, e whakaū anō hoki te o te reo: 

 

pūtātara
He mea hanga tēnei taonga ki te kota wahanui o te taha moana. Ka whakamaua he waha pupuhi ki te pito whāiti o te kota, he mea hanga ki te rākau. Mā te whakakapu i te ringa ki te korokoro o te pūtātara e whakaauau tōna tangi: 

 

tuaroria
He rau karamu, ka pōkaitia, ā, mā te pupuhi e tōiri ai. Ko te oro ka puta he rite ki te tangi a te manu.

Koia nei ētahi o ngā taonga pūtētere o te ao puoro whānui:

Ko ētahi wāhanga o te pūtātara ao whānui nei:

Ko ngā tangi o ngā taonga pūtētere o te ao whānui:

pūhōkai   
pūnguru   
pūtātara   
pūwīwī   

Takenga Mai

pū - tube

tētere - wind instrument, trumpet

Tauira KŌrero

Ko te pūkāea tētahi taonga pūtētere tuku iho a te Māori.

Ki hea noho ai ngā taonga pūtētere o te rāngai puoro?

Ka pakari anō ngā ngutu me ngā pāpāringa i te whakatangitangi i te taonga pūtētere.

WhakamĀrama Āpitihanga