Hauora

tautika hauora

health equity

tūingoa

WHAKAMĀRAMA

Ko te korenga o ngā taupā e hauora ai te tangata, me te kore hoki o ngā rerekētanga o te hua hauora ki tēnā rōpū, ki tēnā rōpū, ahakoa te mātāwaka, ahakoa te wāhi noho, ahakoa te ira, ahakoa te tūranga ohapori. He āhuatanga ka mātua pā ki te pūnaha hauora o tētahi whenua me te whai wāhitanga atu o te iwi ki ngā ratonga hauora.

The absence of barriers for a person to be healthy, and the absence of differences in health outcomes for different groups, irrespective of ethnicity, place of residence, gender or socioeconomic status. A notion that is mostly applied to a country's health system and the access that people have to health services.

Tauira KŌrero

Ko te tautika hauora tētahi mātāpono matua o te pūnaha hauora o Aotearoa.

E whakatairangatia ana te tautika hauora e Te Kāhui Hauora o te Ao.

I whakatūria Te Aka Whai Ora, te manatū hauora Māori a te kāwanatanga, hei whakatinana i te tautika hauora mō te iwi Māori.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ko te tautika-kore o te hauora te tauaro o te tautika hauora, arā, kāore e ōrite ana te hua hauora e puta ana ki ngā rōpū rerekē o roto i te porihanga. Ko tā te tautika hauora, he tuku i ngā ratonga hauora, he whakatū i ngā kaupapa hauora i runga i ngā āhuatanga e matea ana e tēnā rōpū, e tēnā hapori. Me he hapori momoho, kāore e pērā rawa ngā matea, nō reira ka kore e pērā rawa te whakaratonga hauora tūmatanui. Me he hapori tōhore he nui pea ngā matea hauora, nō reira ka nui te whakaratonga hauora ki a rātou.

Ko Te Aka Whai Ora me Te Whatu Ora ngā peka o roto i te manatū hauora a te kāwanatanga e tuku pūtea ana ki ngā whakaratonga hauora tūmatanui i Aotearoa, otirā ko te whakatakoto kaupapahere hauora anō hoki tētahi mahi nui a ēnei whakahaere e rua nei.

Ko ētahi wāhanga o roto i te tautika hauora:

  • Ko te āta titiro ki ngā takenga pāpori o te hua hauora, pērā i te tūranga ohapori o te tangata, i te whiwhi wharenoho, i te moniwhiwhi, me te whiwhi mahi. Ka whakatūria he kaupapa e kakea ai aua taupā hauora. Mēnā ka tukua mā te tangata, mā te rōpū rānei e whakatau he aha ia ngā whāinga, he aha ia ngā kaupapa ka whakatūria, ā, ka riro mā taua rōpū rā e kawe ngā mahi, ka kīia tērā ko te mana motuhake, ko te rangatiratanga rānei.
  • Ko te whakakore i ngā taupā toronaha, pērā i te kore o ngā kaimahi hauora e mōhio ki te tikanga Māori.
  • Ko te whakakore i te whai wāhi pāhikahika a tēnā rōpū, a tēnā rōpū o te hapori ki ngā rawa, ki ngā ratonga, ki ngā pūkenga, ki ngā mātauranga e hāngai ana ki te hauora.
  • Ko te whakatairanga i ngā huanga ahurea o te rōpū, o te hapori rānei, koia hei waka kawe i ngā mahi e rite ai te tautika hauora. Hei tauira, ko te whakatū i ngā kaupapa hauora ki te marae, ko te whakatenatena i te iwi Māori kia haere ā-whānau kia weroa ki te rongoā āraimate.

Takenga Mai

tautika - to be even, level, equal

Tauira KŌrero

Ko te tautika hauora tētahi mātāpono matua o te pūnaha hauora o Aotearoa.

E whakatairangatia ana te tautika hauora e Te Kāhui Hauora o te Ao.

I whakatūria Te Aka Whai Ora, te manatū hauora Māori a te kāwanatanga, hei whakatinana i te tautika hauora mō te iwi Māori.

WhakamĀrama Āpitihanga