WhakamĀrama Āpitihanga
Kāore te Marama e whakaputa aho. Ko tāna he whakaata kē i te aho o Tamanuiterā ka tau atu ki tōna mata. Nā te amio haere o te Marama i a Papatūānuku, ka rerekē haere te āhua o te Marama e kitea atu ana. Ka kīia tēnei ko ngā mata o te Marama:
Mehemea kei waenganui pū te Marama i a Papatūānuku me te Rā, kāore e kitea te mata o te Marama e anga mai ana ki a Papatūānuku. Ka kīia ko te kōhititanga o te Marama tērā (1).
Ka amio haere te Marama i a Papatūānuku, ka rahi haere te wāhanga o tōna mata e kitea atu ana, tae atu ki a Rākaunui, ka kitea te mata whānui tonu o te Marama (5).
Mēnā e rahi haere ana te mata o te Marama e kitea atu ana, ka kīia ko te Marama hua tērā (nama 1 ki te 5 i te whakaahua i runga nei).
Mēnā e iti haere ana te mata o te Marama e kitea atu ana, ka kīia ko te Marama roroku tērā (nama 5 ki te 1 i te whakaahua i runga nei).
He mea whakaingoa e te Māori ngā rā me ngā pō katoa o te Marama, me te mōhio anō ki te pai, te kino rānei o ia rā me ia pō mō te mahi māra, te mahi mātaitai, te hī ika, te rama tuna, te aha atu rānei. Kei tēnā iwi, kei tēnā iwi ō rātou ingoa mō ngā rā me ngā pō o te Marama.
Tekau mā rua ngā marama i te maramataka Māori, he pērā anō hoki te maramataka e whāia ana e te nuinga o ngā whenua puta noa i te ao. Ko te rerekē ka tīmata tā te Māori i te marama o Pipiri, i te wā e kitea ai a Matariki i mua i te ata pō. Tā te ao whānui, ka tīmata i te marama o Kohitātea.
Ko te tō ā-papa o te Marama te āhuatanga matua e puta ai te tai timu me te tai pari o ngā takutai moana o Papatūānuku.