WhakamĀrama Āpitihanga
Ko te kū tētahi taonga autangi tuku iho a te Māori, he mea hanga ki te pirita, arā, te kareao. Ka tīwhanatia te pirita, ā, ka herea ngā pito ki te au (te aho), kia pūmau tonu te piko, kia kikī te au. Ka puta tōna reo mā te katokato i te au, mā te raraku, mā te pākuru rānei ki tētahi rākau iti. Ka mau tētahi pito o te kū ki te waha o te tangata, ā, mā te whakahāmama i te waha me te whakamārōrō i te au e rerekē ai te tangi.
Ko te rōria, te kūkau rānei tētahi atu taonga puoro a te Māori. He maramara rākau whāiti, he pāraharaha, ka tākirihia kia tōiri ai.
Ka whātoroa ngā aho o tētahi taonga autangi kia kikī, ā, ko te roa o te aho me tōna kikī, koirā ngā mea e rua ka pāpā atu ki te tīkā, te mārū rānei o te oro ka puta.
I ētahi taonga autangi, ko te tinana hei whakakaha i te oro, hei whakaū i tōna hā. Ka kīia ēnei he taonga orooro. Ko te ukurere hei tauira. I ētahi taonga autangi, mā te whākaha tāhiko e rangona ai te tōiri o ngā aho.
E toru ngā momo whakatangi matua i tētahi taonga autangi:
- Mā te katokato i ngā aho. Koia nei tētahi o ngā momo whakatangi i te kitā.
- Mā te raraku i ngā aho ki te matimati (pērā i te ukurere), ki te kōpere rānei (pērā i te tōiri).
- Mā te pākuru i te aho, pērā i te piana.
Koia nei ētahi o ngā taonga autangi o te ao puoro whānui:
Ko ngā tangi o ngā taonga autangi o te ao whānui:
| aurau | |
| kitā | |
| kitā panguru | |
| kūrarī | |
| pakakū | |
| panguru | |
| piana | |
| tiora | |
| tōiri | |
| ukurere | |
| whiranui |