Para Kore

konganuku

metal

tūingoa

WHAKAMĀRAMA

He matū mārō ka takea mai i ngā toka me ngā kohuke o Papatūānuku. Ka whakamahia hei rauemi hangahanga i ngā momo hautaonga maha. Ko te rino, ko te konumohe me te konukura ētahi konganuku mātuatua.

A hard material which originates from the Earth's rocks and minerals. Metals are used as construction materials for many types of products. Iron, aluminium and copper are some important metals.

Tauira KŌrero

He nui te pūngao ka whakapaua hei whakaputa konganuku, he nui hoki te pānga kino ki a Papatūānuku, nō reira me āta tiaki, me whakamahi anō, me hangarua hoki ngā hautaonga konganuku.

Ko te konumohe tētahi konganuku kāore e piri autō, arā, he autō-kore.

Ko te rino tētahi konganuku matua, ka hangaia ki te onepū rino kei ngā takutai o Te Taihauāuru.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ka takea mai ngā konganuku katoa i a Papatūānuku, nō reira e tino whaitake ana te whāomoomo, te whakamahi anō me te hangarua i ngā hautaonga ka hangaia ki te konganuku, mā reira e tiakina ai tō tātou tipuna whaea. He maina puare tēnei kei Ahitereira ki te Rātō:

KONGANUKU 1

Ko te maina onepū rino tēnei kei Taharoa, kei te Taihauāuru o Te Ika a Māui:

KONGANUKU 2

Ko tētahi whakarōpūtanga o ngā momo konganuku, ko ērā e whai rino ana (he autō) me ngā konganuku rino-kore (he autō-kore):

konganuku rino-kore
ingoatakenga maiwhakamahinga
konumohe

Ka hukea ake te toka konumohe, mātua rā i te hauāuru o Āwherika me Ahitereiria.

taitapa matapihi

waka rererangi

kēne inu

arawhata

konukura

Ka hukea ake te toka konukura i ngā maina puare, mātua rā i Amerika ki te Raki, me Amerika ki te Tonga. Mutu ai te maina konukura i Aotearoa i te tau 1867.

waea hiko

paipa

tuanui whare

-

konganuku whai rino
ingoatakenga maiwhakamahinga
rino noaKa hukea ake he tokahuke rino. I Aotearoa ka hiroutia te onepū rino kei te takutai o Taharoa i Te Taihauāuru..

paipa

nēra

wiri

maitai waroiti

Ka whakaranua te rino me te paku waro hei whakaputa i tēnei momo.

hanga whare

taonga ā-whare

waea

nēra

maitai waronui

Ka whakaranua te rino me te waro hei whakaputa i tēnei momo.

māripi

arahanga

taputapu (pēnei i te hama)

maitai waikura-kore

Ka whakaranua te rino, me ētahi atu konganuku hei whakaputa i tēnei momo. Kāore e waikura.

taputapu tao

taonga whakakai

taputapu rongoā

pātara wai inu

rino whai waro

Ka whakaranua te rino me te waro hei whakaputa i tēnei momo.

paipa

pūkaha

mīhini

taputapu tao

-

Takenga Mai

konga (kongakonga) - fragment, chip

nuku - the Earth

KUPU KĒ ATU

maitai

mētara (kupu mino)

Tauira KŌrero

He nui te pūngao ka whakapaua hei whakaputa konganuku, he nui hoki te pānga kino ki a Papatūānuku, nō reira me āta tiaki, me whakamahi anō, me hangarua hoki ngā hautaonga konganuku.

Ko te konumohe tētahi konganuku kāore e piri autō, arā, he autō-kore.

Ko te rino tētahi konganuku matua, ka hangaia ki te onepū rino kei ngā takutai o Te Taihauāuru.

WhakamĀrama Āpitihanga