Hauora

hemo ~nga

die, death, dead

tūingoa, tūmahi oti, tūāhua

WHAKAMĀRAMA

Kua riro te mauri ora, kua kore i ora.*

*He Pātaka Kupu (wh.101)

A state where life has departed, where life has been extinguished.

Tauira KŌrero

E rima tekau mā tahi ngā tāngata i hemo i te tukipoto whakatuatea i Ōtautahi i te tau 2019.

Ko te hemonga pea te otinga atu ki te kore e wawe te aukati i te rerenga toto.

I hemo te tūroro i a ia e kawea ana ki te hōhipera.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ki te kore e mōhio mārire te tākuta he aha te tangata i hemo ai, mēnā rānei he taihara, he mate ohorere rānei, ka tonoa te kaitirotiro matewhawhati māna e whakamātautau te tūpāpaku kia mōhiotia ai te take. Ka kīia tāna mahi ko te arohaenga tūpāpaku.

Arā ētahi tūroro ka ora tonu mā te mahi a tētahi mīhini, arā, kua mate tētahi whēkau ōna, pērā i te manawa, i ngā pūkahukahu, i te roro rānei, ā, ka riro mā tētahi mīhini te mahi a taua whēkau e whakakapi mō tētahi wā, me kore e whakatikaina te raruraru e ngā mātanga hauora, e ngā rata hāpara. Ka kīia tērā ko te manawapou. Ki te kore e taea te whakatika ka tangohia ake ngā manawapou, ā, ka hemo te tūroro.

Me he mate tuamatangi te tangata, ā, he kino te pākia ki te mamae mōrihariha, he tukanga mate whakaahuru e wātea ana ki a ia i raro i te ture. Ka tono ia, ka tono rānei tōna whānau kia whāngaihia ki tētahi pūroi e mutu āio ai tana ora.

E whakaatu ana tēnei kauwhata i ngā pūtakenga matua e hemo ai te tangata huri i te ao*:

*Nā Wikipedia 2023, ko ngā tatauranga i ahu mai i Te Kāhui Hauora o te Ao.

KUPU KĒ ATU

mate

pahemo

Tauira KŌrero

E rima tekau mā tahi ngā tāngata i hemo i te tukipoto whakatuatea i Ōtautahi i te tau 2019.

Ko te hemonga pea te otinga atu ki te kore e wawe te aukati i te rerenga toto.

I hemo te tūroro i a ia e kawea ana ki te hōhipera.

WhakamĀrama Āpitihanga