Hauora

haumaru huarahi

road safety

tūingoa

WHAKAMĀRAMA

Ko ngā mahi, ko ngā tikanga, ko ngā whanonga e iti ai te mōrearea, e marutau ai te hunga haere i runga huarahi, ahakoa he kaitaraiwa waka, he kaieke pahikara, he waehīkoi rānei.

Practices, rules and behaviours that reduce danger and ensure people travelling on roads are safe, be they motorists, cyclists or pedestrians.

Tauira KŌrero

Tīmata ai ngā akoranga haumaru huarahi i te kōhanga reo.

Ko tētahi whāinga matua o te haumaru huarahi, ko te whakaiti i te tūraru aituā.

Ahakoa ngā whakatairanga haumaru huarahi, tērā tonu te hunga ka kore e whai i ngā tikanga māmā noa iho, pērā i te whakamau tātua i rō motukā.

WhakamĀrama Āpitihanga

Ko ētahi mahi, ko ētahi tikanga e hāngai ana ki te haumaru taraiwa waka:

Ko ētahi mahi, ko ētahi tikanga e hāngai ana ki te haumaru pahikara:

Ko ētahi āhuatanga e hāngai ana ki te haumaru waehīkoi:

Arā ētahi tūraru haumaru me āta aro e te kaitakahi huarahi. Koia ko ngā tūraru pūhanga, pērā i te takarepa o ngā tumu, o ngā taea, o tētahi atu wāhanga rānei o te waka.

Koia nei ētahi tūraru taiao:

  • Ko te huarere. Mēnā he kino, me āta haere, me whakakā ngā tūrama.
  • Ko te āhua o ngā huarahi. Mēnā he whāiti, he kirikiri, he kōpikopiko, me āta haere.

Ko ētahi tūraru pūtangata:

  • Ko ngā pīroiroi, pērā i te whakawarea o te tangata ki te tirotiro i tana waea pūkoro i a ia e taraiwa ana.
  • Ko te hūhē taraiwa, arā, te ngenge o te tangata inā pea he roa e taraiwa ana.
  • Ko ngā waimaero taraiwa, pērā i tana kai waipiro, kai tarutaru rānei. Ko te heke o tana wā urupare te hua, arā, ka pōturi tana urupare ki ngā āhuatanga o te wā i a ia e taraiwa ana, pērā i te kōpikopiko o te huarahi, i te whakatata rānei o tētahi atu motukā.

Ko te taraiwa tūtakarerewa tētahi kaupapa hei whakaiti i ngā tūraru pūtangata, inā he āta aro ki ngā rautaki hei whakaiti i ngā tūraru aituā, hei whakakore i te taraiwa whakawhara. Hei tauira o aua rautaki rā, ko te kore o te arutata, arā, kia mamao te haere i muri i motukā kē; kia mataara ki ngā whaitua huna, arā, ko ngā wāhi kei ngā tahataha kāore e kitea ana; kia mataara ki ngā mahi a taraiwa kē atu, pērā pea i te kore ōna e tohu i tana huringa, i tana whakawhiti ara rānei; ko te whakaiti, te whakakore rānei i ngā pīroiroi, pērā i te pēpi tangitangi, i te whakamahinga waea pūkoro; ko te mārama me te ū ki Ngā Ture Huarahi o Aotearoa.

Me whiwhi raihana te tangata e whai mana ai ia ki te taraiwa motukā i ngā huarahi o Aotearoa. Ko te raihana ako te tuatahi. E whiwhi ai i te raihana ako, me 16 tau, pakeke ake te tangata, me puta hoki tana ihu i te whakamātautau ture huarahi. Me taraiwa tahi te kaipupuri raihana ako me tētahi kaitohutohu i ngā wā katoa e taraiwa ana ia.

Kia waia te kaipupuri raihana ako ki te taraiwa, kātahi ka whakamātauria tana pai ki te taraiwa. Ina puta tana ihu i tērā whakamātautau ka riro i a ia tana raihana here. E herea ana ia ki te taraiwa i waenga i te 5:00 i te ata me te 10:00 i te pō, ā, kāore e whakaaehia he tangata kē i te motukā nōna e taraiwa ana.

E whiwhi raihana herekore ai te tangata, me 18 tau, pakeke ake te tangata, ā, me puta tana ihu i tētahi whakamātautau taraiwa ā-tinana.

Tauira KŌrero

Tīmata ai ngā akoranga haumaru huarahi i te kōhanga reo.

Ko tētahi whāinga matua o te haumaru huarahi, ko te whakaiti i te tūraru aituā.

Ahakoa ngā whakatairanga haumaru huarahi, tērā tonu te hunga ka kore e whai i ngā tikanga māmā noa iho, pērā i te whakamau tātua i rō motukā.

WhakamĀrama Āpitihanga