whakaputa matatika

WhakamĀrama Āpitihanga

Koia nei ētahi mahi whakaputa matatika e rua e whāia ana e ētahi umanga:

• Ko te hokomuri. Ko tā te kaihoko whakahoki i tētahi wāhanga o te hautaonga i hokona e ia ki te umanga, ki te pakihi rānei nāna taua hautaonga i whakaputa, me te aha ka riro i a ia tētahi paku utu. Ko te kaupapa hokomuri pātara tētahi tauira.
• Ko te hokimuri. He āhua rite ki te hokomuri i runga nei, engari karekau he utu e riro i te tangata mōna ka whakahoki i te wāhanga o te hautaonga.

Kua roa e whakamahia ana te kupu 'green' i te reo Pākehā hei tohu i tētahi mahi, i tētahi hautaonga, i tētahi ratonga, i tētahi tukanga rānei e tino aro ana ki te oranga o te taiao. He mea tiki atu te tae kākāriki hei whakaahua i ēnei āhuatanga nā te mea koirā te tae o te ngahere. E āhua rite ana te kaupapa kāriki ki te kaupapa tautaiao, waihoki ko te toitūtanga tētahi whāinga matua o ērā tū kaupapa:

• Ko te kaupapa kāriki. He kaupapa ērā ka whakapiki, ka mātua aro rānei ki te oranga o te taiao. Hei tauira, ko te hautaonga kāriki, ko te whakaputa kāriki, ko te whare kāriki, ko te hoahoa whare kāriki, ko te pūngao kāriki.
• Ko te kaupapa tautaiao. Kāore ēnei momo kaupapa e pā kino atu ki a Papatūānuku, nō reira e tino rite ana ki tō runga nei, ki te kaupapa kāriki. Hei tauira, ko te pāmu tautaiao, ko te tāpoi tautaiao, ko te hautaonga tautaiao,
• Ko te kaupapa toitū. Kāore ēnei kaupapa e whakapau i ngā rawa whatungarongaro i te takanga o te wā. He kaupapa ka kore e pā kino ki ngā reanga o āpōpō mai. Hei tauira, ko te pāmu toitū, ko te whakanaotanga toitū, ko te hangarau toitū.

Arā ētahi umanga, ētahi pakihi rānei e kaha pāho ana i ā rātou tikanga, i ā rātou mahi, ānō nei he kāriki, he tautaiao, he toitū rānei, engari he tuapeka noa iho, he whakamōmona rānei. Ka kīia tērā momo whakatairanga he nukakāriki.