WhakamĀrama Āpitihanga
Ko te pūnaha whakapono, koirā ngā mātāpono tūāpapa e mārama ai te tangata ki tōna ao. Kei tēnā hāhi tāna anō pūnaha whakapono, kei tēnā rōpū tōrangapū tāna, kei tēnā iwi hoki tāna.
E kitea ana te pūnaha whakapono a te Māori i ētahi o ā tātou whakataukī. Hei tauira:
- Ko te manaaki tangata: He aha te mea nui o te ao, he tangata, he tangata, he tangata.
- Ko te pāuaua: Kaua mā te waewae tūtuki, engari mā te upoko pakaru.
- Ko te hirahira o te kupu: He tao rākau e taea te karo, he tao kupu e kore e taea.
Ko te pūnaha whakapono a te tangata tētahi mea matua e puta ai ōna whanonga. Mēnā ko te manarite kei tana pūnaha whakapono, kāore ia e kaikiri i tangata kē i runga i te tae o te kiri o taua tangata, i tōna iwitanga, i tōna tuakiri ā-ira, i tōna hōkakatanga, i tētahi atu āhuatanga ōna rānei.
Mēnā he whakapono korokē tō tētahi rōpū, ka kīia rātou he puni whanokē. Ākene pea he kauanuanu i tētahi tangata, i tētahi kararehe, i tētahi atua rerekē rānei, he rerekē anō hoki pea te āhua o te whakanui i te mea e kauanuanutia ana e rātou.
Mēnā kotahi te atua taioreore e whakaponotia ana, e kauanuanutia ana, ka kīia tērā ko te atuatahitanga. Mēnā he maha ngā atua ka kauanuanutia, pērā i ngā atua o roto i te whakapono Māori, ka kīia tērā ko te atuarautanga.
Ki te kore te tangata e whakapono ki tētahi atua, ki ētahi atua rānei, ka kīia tērā ko te atuakoretanga.
Mēnā e noho taiapa ana te tangata, arā, kāore ia i te whakapono ki tētahi atua, ki ētahi atua rānei, kāore hoki ia i te whakapono ki te atuakoretanga, ka kīia tērā ko te pareatuatanga. Ko tā te tangata pareatua, kāore e mōhiotia ana mēnā he atua te orokohanga o te ao, karekau rānei he atua.