Para Kore

whakahaumako ~tia

fertiliser

tūingoa, tūāhua, tūmahi whiti

WHAKAMĀRAMA

He matū ka ruia, ka tāpirihia atu ki te oneone, ki te wai rānei hei whāngai i ngā tipu. Ko tā te whakahaumako he whakamōmoma i te oneone, i te wai rānei ki ngā taiora tipu matua e toru nei, te hauota (N), te pūtūtaewhetū (P) me te konurehu (K).

A substance which is spread or added to soil or water as enrichment to improve growth. Fertilisers enrich the soil or water with the three major plant nutrients, nitrogen (N), phosphorus (P) and potassium (K).

Tauira KŌrero

Ka raru te oneone i te putuputu o te ruirui whakahaumako horihori, ko te tītōhea o te whenua te otinga atu.

Whakarōpūngia ngā whakahaumako ki ngā mea pararopi me ngā mea pararopi-kore.

Ko tā te whakahaumako he whakamōmona i te oneone hei whāngai i ngā tipu.

WhakamĀrama Āpitihanga

He pararopi ētahi whakahaumako, arā, ka takea mai i ngā matū pōpopo o te taiao, pērā i te wairākau, i te rei, i te paranoke, i te tūtae kararehe, i te tipu pōpopo me te rimurimu. He mea whai waro ēnei matū, ā, ka kīia ēnei he whakahaumako māori.

He pararopi-kore ētahi whakahaumako, arā, kāore i takea mai i ngā matū pōpopo o te taiao, ko te nuinga kāore e whai waro ana, ā, he mea hanga e te tangata. Ka kīia he whakahaumako horihori, he whakahaumako pararopi-kore rānei, hei tauira, ko te pākawa tūtaewhetū (PO43-).

He raruraru ka pā ki te taiao mēnā he nui, he putuputu hoki te ruirui i te whakahaumako horihori i ia tau. Ka rere noa atu ngā matū o roto i te whakahaumako, pērā i te pūtūtaewhetū (P) me te hauota (N), ki ngā kōawa, ka papī atu rānei ki te wainuku. He āhuatanga tēnei o te ahuwhenua matarahi me te ahumāra matarahi, inā ka whāngaihia te oneone ki te whakahaumako horihori kia humi tonu ai ngā hua i ia tau. Tē arohia te ora o te oneone, ko te mahi moni kē te whāinga nui.

Takenga Mai

whaka - causative prefix, to make

haumako - rich, fertile

Tauira KŌrero

Ka raru te oneone i te putuputu o te ruirui whakahaumako horihori, ko te tītōhea o te whenua te otinga atu.

Whakarōpūngia ngā whakahaumako ki ngā mea pararopi me ngā mea pararopi-kore.

Ko tā te whakahaumako he whakamōmona i te oneone hei whāngai i ngā tipu.

WhakamĀrama Āpitihanga