Tikanga ā-Iwi

taupori

population

tūingoa

WHAKAMĀRAMA

Ko ngā tāngata katoa o tētahi wāhi, o tētahi rōpū rānei, pērā i te taupori whenua, i te taupori o tētahi tāone me te taupori o tētahi iwi.

All of the people in a particular place or in a particular group, such as the population of a country, of a town, or of a tribal group.

Tauira KŌrero

E tino hohoro ana te piki o te taupori o Tāmakimakaurau i roto i ngā tau tata nei.

Tirohia te paetukutuku o tatauranga Aotearoa, kei reira ngā taupori o ngā iwi me ngā mātāwaka o Aotearoa.

E pakeke haere ana te taupori o Aotearoa, arā, e piki ana te taupori mātāpuputu, kāore i te pērā rawa te piki o te taupori mātātahi.

WhakamĀrama Āpitihanga

He kauwhata tēnei e whakaatu ana i te tipu o te taupori o te ao. Ko te momo tipu taupori e kitea ana i te ānau o te kauwhata, ka kīia he tipu taupūtanga. Arā, ka kaha hohoro haere te tipu i ia tau. Ko te kōrero whakaohooho a ngā mātanga taupori, e tino raruraru ana te ao whānui i te kaha piki o te taupori tāngata me te mahiti haere o ngā rawa e ora ai te katoa.

Ko te mātai hangapori tētahi peka o roto i te tikanga ā-iwi, e aro ana ki te āhua, ki te hanga rānei o tētahi taupori, pērā i tōna rahi, i tōna tipu, i ōna mātāwaka, i ōna iwi, hapū, i ngā wāhi noho o ōna tāngata, i ngā āhuatanga ohapori hoki.

Mēnā he maha rawa ngā tāngata e noho ana ki tētahi wāhi, ka kīia he apiapi tuhene taua wāhi rā, he taupori tuhene rānei. Ko ētahi raru nui ka hua ake i te taupori tuhene o tētahi wāhi, ko te iti o te kai me te nui o te para.

Ko te apiapi taupori tētahi wāhanga o roto i te tuari o te taupori, arā, ko te hora o te tangata i tētahi takiwā, i tētahi rohe, i tētahi whenua rānei. Ko ētahi āhuatanga ka pā ki te tuari o te taupori, ko te āhuarangi, ko te āhua o te taiao pērā i te haumako o te oneone me te wātea o te wai māori, ko ngā arawātea whiwhi mahi, ko te āhua o te whenua.

Ka hua ake te taupori tupurea i ētahi wā, nā runga i te piki o te wāora o tētahi taupori, i te piki o te pāpātanga whakawhānau, i te heke o te pāpātanga mate, me te nui o te heke mai o te manene.

Takenga Mai

tau - number

pori - people, tribe

Tauira KŌrero

E tino hohoro ana te piki o te taupori o Tāmakimakaurau i roto i ngā tau tata nei.

Tirohia te paetukutuku o tatauranga Aotearoa, kei reira ngā taupori o ngā iwi me ngā mātāwaka o Aotearoa.

E pakeke haere ana te taupori o Aotearoa, arā, e piki ana te taupori mātāpuputu, kāore i te pērā rawa te piki o te taupori mātātahi.

WhakamĀrama Āpitihanga