WhakamĀrama Āpitihanga
E toru ngā take matua mō te pikiutu tukipū:
- Nā te kaha hiahia o te marea ki te hoko i ngā hautaonga me ngā ratonga, me te kōpaka anō o aua hautaonga me aua ratonga, ka piki ngā utu.
- Nā te piki o ngā utu ki te waihanga i ngā hautaonga, ki te tuku i aua hautaonga ki te marea, ki te tuku rānei i ngā ratonga, ka panaia whakarunga ngā utu. Hei tauira, ina piki te utu kōhinu, ka piki anō te utu mō te huhua o ngā hautaonga me ngā ratonga.
- Nā te piki o te utu o ngā hautaonga me ngā ratonga, ka kaha ake te tohe a te hunga kaimahi kia whakapikia ō rātou utu.
Ko te tere o te pikiutu tukipū, ka kīia tērā ko te pāpātanga pikiutu tukipū, ā, ka tohua hei ōrau. Hei tauira, i te tau 2019, i te takiwā o te 1.6% te pāpātanga pikiutu tukipū o Aotearoa. Arā ko te 1.6% te pikinga toharite o ngā utu mō ngā hautaonga, ngā rawa me ngā ratonga. Ka kīia hoki tērā ko te tauine utuhoko.
Mēnā ka heke ngā utu toharite i roto i tētahi pūnaha ōhanga i te takanga o tētahi wā, ka kīia tērā ko te hekeutu tukipū.