pā whutupōro

WhakamĀrama Āpitihanga

Tokoono ngā kaitākaro o ia kapa kei te papa tākaro i te wā kotahi, ko ngā whakahiri kei te paetaha e tatari ana ki te whakakapi i tētahi.

Ko te kapa kei a ia te pōro, koia te kapa kōkiri, ko te hoariri te kapa kaupare. Ko tā ngā kaipare, he whakapā ringa ki te tinana o te kaikōkiri e mau ana i te pōro. Ka tū ki reira te kaikōkiri, ā, ka pīrori whakamuri i te pōro i waenga i ōna waewae. Ka kapoa ake e te hoakapa e whai ana i muri, ka kīia ko ia te tūtei. Ko tāna, he maka i te pōro ki tētahi hoakapa, he oma rānei.

I te pānga o te kaikōkiri, ka oma whakamuri te kapa kaupare kia rima mita te tawhiti i te wāhi pā, kātahi ka whaiwhai anō i ngā kaikōkiri i te pōro. Ina tutuki ētahi pānga e ono ka tukupōro te kapa kōkiri ki te kapa kaupare.

Ko te whāinga a te kapa kōkiri he whakatau i te pōro ki te paepiro, ki tua rānei o te paepiro. Ka kīia tērā he piro, kotahi te whiwhinga.

Koia nei ētahi kupu ka whakamahia i te pā whutupōro:

• Ko te tūtei. Ko ia te kaitākaro ka koko ake, ka kapo ake rānei i te pōro i pīroria, i tātukua rānei e tana hoakapa.
• Ko te waenga. Ko ia te kaitākaro kei waengapū o te papa tākaro e kōkiri whakamua ana i te pōro, e kaupare ana rānei i taua wāhi.
• Ko te paihau. Ko te kaitākaro māngi (hohoro te oma) kei ngā taha o te papa tākaro.
• Ko te taukaea, te kaitūhono rānei. Ko ia te kaitākaro ka hono i ngā waenga me ngā paihau. Ko ia pea te tino wae māminga o te kapa.
• Ko te maka whakamua. Kāore e whakaaetia te maka whakamua i te pōro, ka whiua e te kaiwawao, ko te tukupōro te whiu.
• Ko te taka whakamua, te takapōro rānei. Kāore te pōro e hopukina, ka taka ki te papa, ka taka whakamua rānei. Ko te tukupōro anō hoki te whiu.
• Ko te wāhi pā. Ko te wāhi o te papa tākaro ka whakapāngia te kaikōkiri, ki reira pīroria ai, tātukua ai rānei te pōro. Ki te kore e pīroria, e tātukua rānei te pōro i te wāhi pā, ka whiua te kapa kōkiri. Ka kīia kei tua o te wāhi pā.
• Ko te tūhapa. Kāore i tika tā te kaipare hoki whakamuri i te rima mita (mō te pā), i te tekau mita rānei (mō te whiu).
• Ko te pīrori whakamuri. Koia te tīmatanga anō o te tākaro i muri i te pānga o te kaikōkiri, i muri rānei i te tukupōro. Ka pīroria whakamuri te pōro i waenga i ngā waewae o te kaitākaro hei kapo ake mā te tūtei.
• Ko te whana iti. Ko te tīmatanga o te tākaro, ko te tīmatanga anō rānei i muri i tētahi whiu. Ka paku whanaia te pōro e tētahi o te kapa kōkiri, kātahi ka makaia ki tētahi hoakapa. E tika ana kia tekau mita te tawhiti o te tū a te kapa kaupare.
• Ko te tātuku. Ka oma whakamua te kaikōkiri i te pōro, ka pā tōna ringa ki te kaipare me te tere whakatau i te pōro ki te papa. He tere anō tana neke whakatetaha kia wātea ai te pōro hei koko ake mā te hoakapa e whai ana i muri.
• Ko te maka tinihanga. Ka whakatarunatia te maka hei māminga i te kaipare, engari ka mau tonu te pōro me te karo anō o te oma.
• Ko te tāwhana. Ka makaia te pōro ki tētahi hoakapa, kātahi ka oma te kaimaka mā muri o te hoakapa, ā, ka makaia e te hoakapa te pōro ki a ia. Ko te māminga i te hoariri te whāinga, kia puta he āputa hei omanga mā te kaikōkiri i te pōro.
• Ko te mawehe. Ka tere neke whakatetaha te kaitātuku i te pōro kia wātea ai te takiwā ki te kaikoko i te pōro e whai mai ana i muri. Nā te tere o tēnei tūtākaro ka tūhapa pea te hoariri.