WhakamĀrama Āpitihanga
Ko te ōhanga te pūnaha e whiwhi ai te tangata me tōna whānau i ngā mea e matea nuitia ana e ora ai rātou, me ngā mea e hiahiatia ana e pai ake ai tō rātou paerewa noho. I ngā porihanga o nehe, nā te whānau tonu, nā te hapū rānei i whakaputa ngā mea katoa i matea nuitia, i hiahiatia rānei. Kātahi ka tīmata te tauhokohoko i waenganui i ngā whānau, i ngā hapū me ngā iwi. Hei tauira, ko te tuku mātaitai a te iwi noho tai ki te iwi noho tuawhenua, me te tauutuutu a te iwi tuawhenua ki te tuku huahua ki te iwi noho tai.
Ko te angahaorawa te pūnaha ōhanga o ngā whenua o te rātō e whai wāhi atu ana a Aotearoa. Ko te moni te tūāpapa o te tauhokohoko i te ōhanga angahaorawa. Ka hokona atu he hautaonga, he rawa, he ratonga rānei, ka utua ki te moni. Ka whakamahia te moni hei hoko mai i ngā hautaonga, i ngā rawa me ngā ratonga e matea nuitia ana, e hiahiatia ana rānei.
Ko te tauhoko herekore te tino o roto i te ōhanga angahaorawa, arā, ka wātea te tangata, te pakihi rānei ki te hoko atu i ana hautaonga, i ana rawa, i ana ratonga mō te utu rahi rawa atu ka utua e te kiritaki. Mēnā e kōpaka ana, ka piki te utu, me te aha ka taea e te hunga whairawa anake. Hei tauira, ka piki te utu mō ētahi momo kai i te tau nihoroa. Ko te whakapono tōrangapū e hāpai ana, e whakatenatena ana i te tauhoko herekore ka kīia ko te angahao herekore. I tahuri te kāwanatanga o Aotearoa ki te whai i ngā kaupapa o te angahao herekore i ngā tau o te 1980, mātua rā ko te whakatūmataiti i ngā ratonga kāwanatanga, ko te whakakore waeture, ko te hāpai ake i te mākete ki runga ake i te oranga o te iwi.
Ko te ōhanga whakamatua te tauaro o te tauhoko herekore, koia rā te momo o roto i te pūnaha angapori. Arā, mā te kāwanatanga e whakahaere ngā āhuatanga ōhanga pērā i te whakaputa hautaonga, me te utu mō ngā hautaonga me ngā ratonga. Mā konei e whai wāhi ai te katoa ki ngā painga o te ōhanga, otirā, mā te katoa anō e pīkau ngā mahi ka tohua e te kāwanatanga. Ka kīia taua momo mākete he mākete whakamatua.
He pūnaha ōhanga angarua tā Aotearoa, arā, ko ētahi āhuatanga o te tauhoko herekore me ētahi anō o te ōhanga whakamatua. Ko te whāinga nui o tēnei momo ko te porihanga tautika. 
E rua ngā peka matua o roto i te mātai ōhanga:
- Ko te ōhanga whāiti. Koia ko te āta tirotiro i tā te kiritahi, i tā te pakihi whakatau i ngā āhuatanga ohaoha mōna anō. Ka whai wāhi i konei ko te whakaratonga o ngā hautaonga, ngā rawa me ngā ratonga e hiahiatia ana e te kaihoko, ko te popono kiritaki, ko te hononga o te popono kiritaki me te utu (ina piki te utu ka heke te popono), me te maha noa atu.
- Ko te ōhanga whārahi. Arā, ko te tirotiro i te ōhanga ao whānui, i te ōhanga o tētahi whenua, o tētahi rohe rānei. Ka whai wāhi atu ko te tauhoko tāwāhi, ko ngā kaupapahere ohaoha a te kāwanatanga, ko te whiwhi mahi me te koremahi, ko te pikiutu tukipū, ko te pāpātanga huamoni.
Ko te tapeke wāriu hokonga tētahi o ngā tohu i te pakari, i te ngoikore rānei o te ōhanga o tētahi whenua. Koia ko te uara ā-moni o ngā hautaonga me ngā ratonga katoa kua whakaputaina e te whenua i roto i te takanga o tētahi wā, pērā i te tau kotahi, i te hauwhā tau rānei. E 206.93 piriona tāra te tapeke wāriu hokonga o Aotearoa i te tau 2019.
Mēnā kua kore i pai te ōhanga o tētahi whenua mō tētahi wā, pērā i te haurua tau pea, ka kīia tērā ko te auheke ohaoha. Ka piki te koremahi, ka heke te popono kiritaki, ka hē ētahi pakihi, ka mone pea. I ēnei wā o te auheke ohaoha ka whakatauria e te kāwanatanga ētahi kaupapa kē atu, ētahi mahi hou, e piki anō ai te ōhanga, arā, he kaupapa mātūtū ōhanga. Ka whakatūria pea he kaupapa aupiki ohaoha, pērā i te waihanga huarahi hou, ahumahi hou rānei, nāwai ā, ko te tipu ohaoha te hua.
Mēnā kei raro te ōhanga o tētahi whenua e putu ana, arā, ka tau te auheke ohaoha mō te wā roa, pērā i te toru tau neke atu, ka kīia tērā ko te aumate ohaoha. I te aumate ohaoha ka heke te tapeke wāriu hokonga mā te 10 ōrau, neke atu. Ko ētahi take e aumate ai te ōhanga, ko te pakanga, ko te hē o te whakahaere i te ōhanga, ko te mahi keiā rānei a te kāwanatanga.