Welcome to PAEKUPU, words related to Te Marautanga o Aotearoa. Curriculum areas presently available on PAEKUPU: Toi Ataata, Te Reo Matatini, Puoro, Te Reo Pāngarau, Te Reo Pūtaiao, Ngā Mahi a te Rēhia
X
Te Reo Pūtaiao
ngawhere
weathering
tūingoa, tūmahi poro, tūāhua
Paekupu
WHAKAMĀRAMA
Ko te tāorooro haere o te mata o te whenua i te ngau a te huarere.
The breaking down of the surface of the Earth through the action of weather elements.
Tauira KŌrero
He aha ngā āhuatanga matua o te huarere e ngawhere ai ngā toka?
Whakamāramatia mai te rerekētanga o te ngawhere me te ngāhorohoro o te whenua.
He tino pōturi te tukanga ngawhere, arā, mā roto i ngā tau maha tonu e ngawhere ai he toka. E rua ngā momo ngawhere matua:
Ko te ngawhere wakuwaku: Hei tauira, ko te paopao mai o te ua; ko te ia o te wai; ko te papaki mai o te ngaru; ko te tukituki o ngā toka e kawea mai ana i te ia o te wai; ko te rere o te awa kōpaka; ko te waku o ngā korakora puehu e pūhia ana e te hau, e kaikai ana i te mata o te toka; ko te hīkoi a te tangata, a te kararehe rānei; ko te whātoro atu o te pakiaka tipu ki roto i ngā piere toka ka wehewehe ai; ko te whakamakoha o te wai i roto i tētahi pieretoka ina whakatio.