WhakamĀrama Āpitihanga
E ono ngā matareo matua o roto i te reo matatini, ā, ka wehea ēnei ki te reo whakaputa (tā te tangata whakaputa i te reo) me te reo torohū (tā te tangata whai māramatanga ki te reo o tangata kē). Ko te kōrero me te whakarongo, koia ko te reo ā-waha. Ko te tuhituhi me te pānui ka kīia ko te reo ā-tuhi tērā. Ko te whakaatu me te mātakitaki, ko te reo ataata tērā:
| reo whakaputa | reo torohū | |
| reo ā-waha | kōrero ā-waha | whakarongo |
| reo ā-tuhi | tuhituhi | pānui |
| reo ataata | whakaatu | mātakitaki |
I tua atu i te reo matatini, he whānui te kōrerohia o ēnei e whai ake nei, me te wāhi ki te kura e matatau ai te ākonga ki ēnei momo mātau:
- Ko te mātau pāngarau. I ētahi wā, ka kīia ko te reo matatini o te pāngarau. Koia ko te puna kupu me ngā momo rerenga kōrero motuhake o tēnei wāhanga ako, ko ngā tohu me ngā momo whakaahuahanga hoki o te pāngarau, pērā i te '>' mō te 'nui ake', i ngā momo kauwhata me ngā momo tūtohi whakaatu raraunga.
- Ko te mātau ahumoni. Arā, ko ngā pūkenga me te mātauranga e pā ana ki te whakahaere moni, pērā i te whakamahere pūtea, i te penapena moni ki te pēke, i te huamoni me te pūtea taurewa.
- Ko te mātau matihiko. Koia ko ngā pūkenga me ngā mātauranga e hāngai ana ki te whakamahi hangarau matihiko, pērā i te mōhio ki te kimi kōrero, ki te waihanga kōrero, ki te arotake kōrero, ki te whakawhitiwhiti kōrero i te ao hangarau matihiko. I tua atu i tērā, ko te whai māramatanga ki ngā tikanga haumaru me te whakamahinga matatika i ngā hangarau matihiko.
- Ko te mātau reo ataata, arā, ko te mōhio o te tangata ki te whakamāori i ngā momo tohu, i ngā momo toi ataata me ngā whakaahuahanga ataata o tētahi mea, pērā i te tohu huarahi, i te pānui whakaahua me ngā whakarākeitanga i ō tātou wharenui:
Ko tētahi ariā e kaha whāia ana e ētahi kura, ko 'te toro o te reo i te marautanga tukipū'. I konei ka aronuitia te reo e ngā pouako katoa, ahakoa te marau ako, mātua rā ko te mātau reo matatini e hāngai ana ki te kaupapa e whakaakona ana.