Tikanga ā-Iwi

heke ~a ~nga

migrate, migration

tūingoa, tūmahi poro

WHAKAMĀRAMA

Ko te hūnuku o te tangata, kāhui tāngata rānei, mai i tētahi wāhi ki tētahi atu, me te takune kia whakakāinga i taua wāhi rā.

The movement of a person or groups of people from one place to another with the intention of settling there.

Tauira KŌrero

I heke mai rātou ki Aotearoa noho ai, i muri mai i te pakanga i tō rātou whenua.

I tīmata mai te hekenga o ngā iwi o Te Moana-nui-a-Kiwa ki Aotearoa i te takiwā o te tau 1100.

Kua tino piki te taupori o Aotearoa i te rua tekau tau kua pahure nei i runga i te maha o ngā tāngata o tāwāhi e heke mai ana ki konei.

WhakamĀrama Āpitihanga

Mēnā ka hūnuku atu te tangata ki whenua kē noho ai, ka kīia tērā ko te hekenga atu. Ka kīia taua tangata rā he manu kaewa.

Mēnā ka hūnuku mai ki Aotearoa nei noho ai, ka kīia tērā ko te hekenga mai. Ka kīia taua tangata rā he manene.

Ina tangohia te hekenga atu o te tangata i tētahi whenua, i te hekenga mai o te tangata, koia ko te hekenga tapeke. Mēnā he nui ake te hekenga mai i te hekenga atu, he tau tōrunga te hekenga tapeke, ā, ko te taupori piki te hua. Mēnā he iti iho te hekenga mai i te hekenga atu, he tau tōraro te hekenga tapeke, ā, ko te taupori paheke te hua.

Ko te hūnuku o te tangata mai i tētahi wāhi ki tētahi i roto tonu i te whenua kotahi, ka kīia ko te hekenga rāroto.



Kei te takiwā o te 1,000 tau i mua, te hekenga nui o ngā tīpuna Māori ki Aotearoa. Koirā te wā i whakawhiti mai ai te maha o ngā waka i ngā moutere kei te rāwhiti o Te Moana-nui-a-Kiwa.

Arā anō hoki tētahi hekenga o te iwi Māori i ngā tau o te 1950, o te 1960 me te 1970, mai i ngā kāinga Māori i tuawhenua ki ngā tāone nui o te motu. Ka kīia tērā ko te hekenga tāone.

I roto i te matawhenua, ka mātaihia te panuku tangata, arā, te kaha o te heke o te tangata ki whenua kē noho ai, ki wāhi kē rānei i roto tonu i tōna whenua. Kua tino piki te panuku tangata i roto i te rima tekau tau kua hori, i runga i te māmā o te neke ki wāhi kē, ki wāhi kē, nā runga hoki i ngā āhuatanga ue, pērā i te pakanga, me ngā āhuatanga kukume, pērā i ngā arawātea whiwhi mahi.

Mēnā ka hūnuku ngā tāngata whai pūkenga tokomaha, ngā iho pūmanawa o tētahi rohe, o tētahi whenua rānei ki rohe kē, ki whenua kē, ka kīia tērā ko te heke manea. Ko ngā arawātea ki rohe kē, ki whenua kē, ko te whiwhi mahi, ko te pikinga o te moniwhiwhi ētahi o ngā take mō te heke manea.

Ko ngā āhuatanga ka whakaaweawe i te tangata ki te hūnuku ki wāhi kē noho ai, ka kīia he āhuatanga ue. Hei tauira, ko te taurikura o te wāhi e heke nei te tangata, ko ngā whanaunga e noho mai ana ki reira, ko te pai o te huarere, ko te iti o te utu noho ki reira.

Ko ngā āhuatanga ka whakaaweawe i te tangata ki te hūnuku mai ki tētahi wāhi, ka kīia he āhuatanga kukume.

Tauira KŌrero

I heke mai rātou ki Aotearoa noho ai, i muri mai i te pakanga i tō rātou whenua.

I tīmata mai te hekenga o ngā iwi o Te Moana-nui-a-Kiwa ki Aotearoa i te takiwā o te tau 1100.

Kua tino piki te taupori o Aotearoa i te rua tekau tau kua pahure nei i runga i te maha o ngā tāngata o tāwāhi e heke mai ana ki konei.

WhakamĀrama Āpitihanga