WhakamĀrama Āpitihanga
Ko te whāinga matua o te aromatawai, ko te whakaputa raraunga hei tohu i ngā āhuatanga o roto i te mahi a te ākonga e koke haere ana, me ngā āhuatanga e āhua ngoikore ana. Ka whakamahia ēnei raraunga:
- hei whakapiki i te mahi a te ākonga kia eke ai ia i ngā tino taumata e taea ana e ia;
- hei whakapiki i te mahi a te pouako, arā, hei arotake māna i tana hōtaka whakaako me te whaihua o ngā momo ngohe ako;
- hei whakatau i te ekenga o te ākonga (hei whakamōhio atu ki a ia, me ōna mātua/tōna whānau).
Arā hoki ētahi aromatawai ka whakamahia hei whakatau āe rānei, kāo rānei, me tuku tohu mātauranga ki te ākonga. Hei tauira, ko ngā momo aromatawai o te NCEA.
E toru ngā momo aromatawai matua:
- Ko te aromatawai arataki. Ka whakamahia ngā hua o tēnei momo aromatawai hei whakapiki i ngā mahi a te ākonga me te pouako, hei whakaatu i ngā wāhi e pakari ana me ngā wāhi hei whakapakari ake, ngā mahi whakaako e whaihua ana me ngā mahi whakaako kāore e whaihua ana.
- Ko te aromatawai whakakapi. Ka whakamahia tēnei momo aromatawai i te mutunga o tētahi wā ako, tētahi kōwae ako rānei, koia hei whakatau i te taumata kua ekea e te ākonga.
- Ko te aromatawai paearu. I konei ka aromatawaitia te ākonga i runga i te eke o ōna pūkenga, o tōna mōhiotanga ki ngā paearu e hāngai ana.
Ko te aromatawai kohura tētahi atu momo. Arā, he āta tirotiro i ngā wāhi e pakari ana te mātauranga me ngā pūkenga o te ākonga me ngā wāhi e ngoikore ana. Ina whakamahia ngā hua o tēnei momo aromatawai hei whakapakari i te ākonga, i te hōtaka whakaako rānei, kātahi ka kīia he aromatawai arataki.
E haere ana te aromatawai ōpaki a te pouako i ngā wā katoa, arā, ko tana tirotiro i te mahi a te ākonga, āna whakahoki pātai, tana mahi tahi me ōna hoa ākonga me ērā atu tū mahi e haere ana i te kura. Ka puritia tāna i kite ai, tāna i rongo ai ki tana pūmahara, i ētahi wā, ka tuhia ki te pepa, ka hopungia hei whakaahua, hei ataata rānei, ā, ko ērā āhuatanga hei āwhina i te pouako ki te whakamahere i ngā mahi ako mō muri ake.
Ko te aromatawai ōkawa, koia tētahi ngohe, tētahi whakamātautau rānei ka tukuna ki te ākonga hei mahi māna, hei whakaatu māna i ōna pūkenga me tōna mōhiotanga. I te nuinga o ngā aromatawai ōkawa ka tohua te roa o te wā hei whakaoti mā te ākonga i ngā mahi. I ētahi wā, ki te kore e eke te kounga o te mahi ki te taumata e tika ana, ka whai wāhi te ākonga ki te mahi anō i āna mahi, ki te tuku kia aromatawaitia anō. Ka kīia tērā tukanga ko te tāpaerua.
Ko tā te ākonga aromatawai i āna ake mahi, ka kīia he aromatawai whaiaro.
Ko tā te hoa aromatawai i ngā mahi a te ākonga, ka kīia he aromatawai aropā.
Mehemea he ngohe ā-rōpū te mahi ako, e tika ana pea te aromatawai ā-rōpū, arā, te āta tirotiro i te mahi tahi a te rōpū ki te whakaoti i te kaupapa ako, ki te whakatutuki i ngā paearu. E tino hāngai ana tēnei momo aromatawai ki te kapa hākinakina.
Ko te nuinga pea o ngā aromatawai ka whakahaerehia i roto i ngā kura, he aromatawai takitahi, ka tirotiro i te ekenga o te ākonga takitahi.
Ko tā te kura aromatawai i āna ākonga, tā te pouako ake rānei, ka kīia he aromatawai ā-roto. Mēnā ka whakahaerehia e tētahi umanga o waho atu i te kura, pērā i Te Mana Tohu Mātauranga o Aotearoa, ka kīia he aromatawai ā-waho.
Kua utaina e Te Mana Tohu Mātauranga o Aotearoa tētahi tikanga whāiti ki tēnei mea te aromatawai me te paearu aromatawai, e hāngai pū ana ki tā rātou anga aromatawai. Tirohia tā rātou paetukutuku: https://www.nzqa.govt.nz/about-us/glossary/a-d/