aituā māori

WhakamĀrama Āpitihanga

He wā ka kīia tētahi aituā he aituā taiao nā te mea kāore i takea mai i tētahi āhuatanga māori noa - nā te mahi kē a te tangata i pupū ake ai, pērā i te pahūtanga karihi i Chernobyl, i te whenua o Ukareina i te tau 1986.

Koia nei ētahi aituā māori matua, aituā taiao rānei:

• Ko te rū whenua, arā, te nekeneke ohorere a Rūaumoko, o ngā papaneke o roto i te kirinuku.
• Ko te hūnga puia, arā, te pahūtanga ake o te tahepuia me te haurehu, mai i roto i a Papatūānuku.
• Ko te horowhenua, arā, te takataka o te whenua, o te oneone, o te kirikiri, o te toka i ngā tahataha o te pari, o te hiwi he āhua poupou nei te hanga.
• Ko te waipuke, arā, ko te pakarutanga mai o te wai i ngā arawai ki runga i te whenua me te horomi anō i ngā hangahanga kei runga i taua whenua rā, pērā i te whare, i te rākau, otirā, i te tangata tonu.
• Ko te tau nihoroa, arā, he wā ka tino kōpaka te kai o tētahi wāhi, nā runga pea i te horapa o tētahi mate ka pā ki ngā māra whakatipu kai.
• Ko te haumātakataka, ko te tainiwhaniwha, ko te tūkauati. Koia ko ngā momo whiu a Tāwhirimātea.
• Ko te āwhā, arā, ko te karawhiu mai o te ua, me te aha ko te waipuke te hua.
• Ko te ahiniwha. Koia ko te kā me te kaha toro o te ahi ki tētahi wāhi, pērā i te ngahere.
• Ko te paemahana taikaha, i te nuinga o te wā ko te wera, engari i ētahi whenua ko te mātao anō hoki.
• Ko te horapa o te mate urutā me te matemate haere o te tokomaha.

Moroki noa nei he uaua te wehewehe i te aituā māori me te aituā pūtangata. Hei tauira, he aituā māori te rū whenua i Ōtautahi i te tau 2011, engari nā te koretake o te tangata ki te hanga i ētahi o ngā whare, i ngawhere ai aua whare rā, ā, i matemate ai ngā tāngata tokomaha. E ai ki ngā mātanga tokomaha huri i te ao, ko te āhuarangi hurihuri pūtangata te pūtakenga matua o te huarere taikaha i ngā tau rua tekau kua pahure nei.