ahuwhenua

WhakamĀrama Āpitihanga

Ko te ahuwhenua tētahi ahumahi mātāmua e whāngaihia ai te tini, huri i te ao. He rerekē te momo me te āhua o te ahuwhenua i tēnā wāhi, i tēnā wāhi, i runga anō i te haumako o te oneone, i te āhuarangi, i te āhua anō o te ahurea.

I ngā whenua whakaterātō, pēnei i Aotearoa, i Ahitereiria me Amerika, e mātua whāia ana te ahutahi whakahara, arā, he nui ngā pāmu, ā, kotahi noa iho te momo kararehe, te momo huanga kai rānei e whakatipuria ana. Mā te ruirui i te whakahaumako horihori i ia tau, mā te rehu paturiha, patu otaota hoki e tupu tonu ai, e tupu tonu ai te huanga kai o te ahutahi. Ko tētahi whakararu nui o te ahutahi, ko te whenua tītōhea ā tōna wā. Hāunga te whakatipu kai hei whāngai i te tini, kua riro ko te mahi moni te whāinga matua o tēnei momo ahuwhenua. Ka kīia ēnei momo pāmu nui, he pakihi ahuwhenua.

Ko te ahutoitū tētahi atu pūnaha ahuwhenua kua roa e whāia ana i ētahi kāinga huri i te ao, ā, e piki ana i ētahi kokonga o ngā whenua whakaterātō. Ko tā te ahutoitū, he āta tiaki i te taiao, mātua rā ko te oneone, he whakaiti i te para ka puta i te mahi pāmu, he whakakore i te whakahaumako horihori me ngā rehu tāoke, he whai i ngā pūnaha māori e toitū ai te mahi whakaputa kai haere ake nei. Ko ngā kai ka puta i te ahutoitū ka kīia he kai tipumāori. He iti ake ēnei momo pāmu kai i ngā pakihi ahuwhenua, ko ētahi he pāmu ringaora hei whāngai i te whānau, i te hapori tata rānei, karekau he tirotiro ki te monihua.

Koia nei ētahi āhuatanga ka kōrerohia nuitia i te ahuwhenua:

• Ko te tōpūtanga mahitahi. I konei, ka mahi tahi ētahi kaipāmu takitahi kia pai ake ai tā rātou whakatipu kai, kia nui ake ai te monihua. Hei tauira tēnei o te whaihua ake o te mahinga nui.
• Ko te whakakanorautanga. Arā, ko te tahuri ki ngā momo whakamahinga maha o te pāmu kotahi, kaua ko te ahutahi noa iho. Hei tauira ko te whakatipu rākau, ko te whakatipu ngahere māori, ko te whakatipu huanga kai, ko te whakatipu kararehe, ko te ahumāra, ko te tāpoi noho pāmu, katoa ēnei ka whakahaerehia i te pāmu kotahi.
• Ko te pāmu kōpiripiri. Ka whakatipuria he kararehe maha ki rō whare, pērā i te pīkaokao me te poaka. He nui ngā pāmu kōpiripiri i ētahi whenua o tāwāhi, he iti i Aotearoa nā runga i te whakaaro nui ki te hauora o ngā kararehe.
• Ko te pāmu tahawhenua, arā, e wātea ana ngā kararehe ki te huri haere i te whenua āhua whārahi nei, kāore e herea ana ki te wāhi iti noa iho. Ko ngā hua o ēnei momo pāmu ka kīia he hua tahawhenua, pērā i te kikopoaka tahawhenua me te hēki tahawhenua.
• Ko ngā whāurunga. Koia ko ngā mea katoa ka whakamahia e puta ai ngā kai o tētahi pāmu. Hei tauira, ko te whenua, ko te mahi a te tangata, ko ngā mīhini, ko ngā kākano, ko te whakahaumako, me te maha noa atu.
• Ko ngā putanga, arā, ko ngā hua ka puta i te mahi pāmu, pērā i te kai me te para.
• Ko te pātohe, arā, ko te waiho i tētahi pito whenua kia moe mō tētahi wā, kāore e ngakina. Mā konei e ora anō ai te oneone, kāore pea e tītōhea.
• Ko te whakatipu huanga kai me te pāmu kararehe. Mēnā ko ngā mea e rua ki te pāmu kotahi, ka kīia he pāmu whakauruuru.
• Ko te ngaki tuhene me te kaikai tuhene. Arā ka tino kaha rawa te whakamahinga o te whenua, me te aha, ka tītōhea haere taua whenua rā.
• Ko te māpuatanga. Koia ko te nui o te kai ka puta i te mahi a te tangata, i ia heketea rānei o te pāmu.
• Ko te pāmu whaipānga. I konei ka noho te kaipāmu whaipānga me āna kararehe, āna mīhini hoki ki te pāmu a tētahi atu. Ko ētahi o ngā hua ka hoki ki te kaipāmu whaipānga, ko ētahi ka riro i te tangata nāna te pāmu. I Aotearoa, he nui te kitea o te kaimiraka whaipānga i ngā pāmu miraka kau.