WhakamĀrama Āpitihanga
Arā kē ngā horopaki e whakamahia ai tēnei kupu te ahurea. Koia nei ētahi:
- Ko te ahurea ā-iwi tērā o tētahi pori mātāwaka. Ko ngā kākahu o ēnei wāhine nō te iwi Maasai i te whenua o Tanzania tētahi wāhanga o tō rātou ahurea:
- Ko te ahurea taketake tērā o tētahi iwi taketake. Ko te ahurea tuku iho tērā, e whai wāhi atu ana ngā tikanga tuku iho, ngā kōrero tuku iho me ngā taonga tuku iho. Ko te ahurea o nāianei te kōtuituinga o ngā āhuatanga o te ahurea tuku iho me ngā āhuatanga o te ao hou, ko te whakahāngaitanga o te ahurea tuku iho ki ngā mahi me ngā whāinga o ināianei:
- Ko te ahurea arotini tērā e whāia nuitia ana e te tokomaha o tētahi whenua, o te ao whānui rānei. Ka tere horapa he āhuatanga hou o te ahurea arotini i runga i ngā pae pāhopori.
- Ko te ahurea o te ao tērā kua ara ake i ngā tau nei o te whitimamao matihiko me te ipurangi. Koirā te whai wāhitanga atu o te marea huri noa i te ao ki ngā āhuatanga ahurea e whakaaturia ana, e kitea ana i ngā pae pāhopori.
- Ko te ahurea rāwaho tērā o tētahi iwi, o tētahi whenua o tāwāhi.
- Mēnā e rua ngā ahurea o te tangata, o te whakahaere rānei, ka kīia tērā ko te kākano rua. Hei tauira, ko te kura kākano rua, ko te tangata kākano rua, ko te whenua kākano rua.
- Mēnā he maha ngā ahurea o te tangata, o te whakahaere rānei, ka kīia tērā ko te kākano maha. Hei tauira, ko te kura kākano maha me te whenua kākano maha.
- Mēnā he maha ngā ahurea kei te whenua kotahi e noho ana, tērā ko te ahurea o te tokoiti o taua whenua me te ahurea o te tokomaha. I ētahi whenua ka hāpaitia ngā mōtika raraupori me ngā mōtika tangata o te tokoiti, engari i ētahi ka tāmia, ka whakahāweatia te ahurea o te tokoiti.
- Ko te pāhao ahurea tērā, arā, ko tā te ahurea awenui, tāna whakamahi i ngā āhuatanga ahurea o te tokoiti. Mēnā karekau he painga ki te iwi tokoiti, ka kīia ko te hone ahurea tērā a te iwi awenui. Me he tino kaha te apo a te iwi awenui i ngā taonga ahurea a te tokoiti, ā, he pēhi tonu i a rātou, ka kīia ko te kaiapo ahurea.
- Ko te kuhu ahurea, ko tā te tangata kuhu, tana kūmea rānei ki roto i te ahurea o iwi kē, pērā i tā te iwi Māori kuhu ki roto i te ahurea Pākehā. I te nuinga o te wā, ka kuhu ahurea te tokoiti ki roto i te porihanga o te iwi awenui, i runga i te tāmitanga a taua iwi awenui.
- Ko te horahora ahurea, koia ko te horapa o ētahi āhuatanga ahurea ki roto tonu i te iwi nō rātou taua ahurea, ki waho rānei ki iwi kē. Ko te horapa o ngā momo kai pūhahana o Īnia puta noa i te ao hei tauira o te horahora ahurea.
- Ko te ahurea āniwaniwa, arā, ko ngā ritenga, ko ngā whakapono, ko ngā whanonga, ko ngā tikanga a te hunga e rerekē ana te tuakiri ā-ira me te aronga hōkaka i tērā o te tokomaha, arā, te ira tāhūrua me te hunga taearo (tāne moe wahine, wahine moe tāne). Ka whai wāhi atu ko te hunga takatāpui, te hunga irarere, te hunga irakē, te ira tāhūrua-kore me te hunga irawhiti.
- Ko ngā ritenga, ko ngā whakapono, ko ngā whanonga, ko ngā tikanga a te taiohi, a te rangatahi, ka kīia ko te ahurea taiohi. Ka whai wāhi atu ko te āhua o ō rātou kākahu, ā rātou kīwaha kōrero, ā rātou waiata me ā rātou tirohanga ki ngā āhuatanga o te ao hurihuri e noho nei rātou.
- Ko te ahurea āniwaniwa me te ahurea taiohi ētahi tauira o te ahurea mātāiti o roto i tō tātou porihanga whānui o Aotearoa. Ko ētahi atu, ko te ahurea whutupōro me te ahurea inu inati. Ko te ahurea kapa haka hei tauira o te ahurea mātāiti o roto tonu i te ahurea Māori.
- Arā hoki te ahurea ātete, e rerekē ana ōna uara, ōna whakapono, ōna ritenga pāpori me āna whanonga i ērā o te ahurea awenui. Ko te ahurea kāriki (e whai ana i te kātū noho e atawhaitia ai te taiao), te rangatohe kura kāinga me te kura kaupapa Māori ētahi tauira o te ahurea ātete.